شاید تا بحال بارها این جمله را شنیده باشید که پا، قلب دوم ماست. با کمی تعمق بنظر می‌رسد این جمله بسیار هوشمندانه و صحیح گفته شده است! پاها نقش زیربنا و فونداسیون بدن ما را ایفا می‌کنند پس سلامت پا های ما اهمیت بسیاری دارد. تمامی وزن بدن ما هنگام ایستادن، بین دو پا تقسیم میشود. پاها در واقع اولین حلقه از زنجیره‌ی حرکتی بدن محسوب می‌شوند و در ادامه‌ی این زنجیره، ساق پا، زانوان، ران‌ها و لگن بصورت هماهنگ و مرتبط، حرکت می‌کنند تا ما بتوانیم عمل راه رفتن یا دویدن را انجام دهیم. پاها با داشتن 26 استخوان و 33 مفصل، ساختاری کوچک اما بسیار پیچیده دارند مانند هر مفصل و عضله‌ی دیگری در بدن ما به مراقبت نیاز دارند.
پوشیدن کفش استاندارد، ورزش منظم و داشتن سبک زندگی سالم از راه‌های مراقبت از پاهاست که در ادامه درباره آن‌ها خواهیم گفت.
آناتومی پا
به طور کلی پای انسان مطابق تصویر بالا به سه قسمت اصلی forefoot (پای جلویی)، midfoot (پای میانی) و hindfoot (پای عقبی) تقسیم میشود. هر کدام از این قسمت ها اهمیت خاص خود را داراست. از اولین لحظه‌ای که پاشنه پا بر روی زمین قرار می‌گیرد، سیکل قدمگذاری آغاز میشود. پای عقبی یا hindfoot وظیفه شروع هر گام را دارد. استخوان پاشنه، ساختاری کروی و گوی‌مانند دارد که به غلتش و چرخش آن بر روی زمین کمک می‌کند. لایه‌ی چربی زیر استخوان پاشنه بسیار ضخیم است و بافت آن طوری است که به بهترین نحو ممکن ضربه وارد شده از زمین به پا را می‌گیرد.
ادامه فرایند قدمگذاری با روی زمین قرار دادنِ بخش midfoot و forefoot، انجام میشود. بخش forefoot یا پای جلویی به دلیل در بر گرفتن انگشتان، بیشترین تعداد استخوان را دارد. انگشتان پا در هر قدم، خم شده و از هم باز می‌شوند. باز شدن انگشتان در کفش‌های نوک‌تیز و تنگ بطور ناقص انجام میشود که باعث دفرمه شدن پا و آسیب رسیدن به آن خواهد شد.
ادامه فرایند قدمگذاری با روی زمین قرار دادنِ بخش midfoot و forefoot، انجام میشود. بخش forefoot یا پای جلویی به دلیل در بر گرفتن انگشتان، بیشترین تعداد استخوان را دارد. انگشتان پا در هر قدم، خم شده و از هم باز می‌شوند. باز شدن انگشتان در کفش‌های نوک‌تیز و تنگ بطور ناقص انجام میشود که باعث دفرمه شدن پا و آسیب رسیدن به آن خواهد شد و می تواند سلامت پا هایتان را تهدید کند .
بیشتر بخوانید: شست پای کج و عوامل بروز آن.
همه چی زیر سر کفشه!
اهمیت کفش سالم و استاندارد این روزها بر کسی پوشیده نیست. کفش‌ها جزو معدود پوشیدنی‌هایی هستند که به طور کاملا مستقیم بر سلامت فیزیکی بدن تاثیرگذار اند. نه تنها دردهای پا، بلکه بخش زیادی از دردهای زانو، لگن و کمر هم مرتبط به پا و راه رفتن با کفش نامناسب هستند. یک کفش استاندارد باید به تمامی قسمتهای اصلی پا اعم از پاشنه، سینه پا و پنجه امکان حرکت طبیعی و عادی را بدهد. بنابراین کفش‌هایی که در هر کدام از این قسمت‌ها تنگ و کم‌فضا هستند، غیراستاندارد بوده و از انجام سیکل طبیعی راه رفتن جلوگیری می‌کنند. این موضوع مشخصا در بانوانی که کفش‌های مجلسی نوک‌تیز و پاشنه‌بلند به پا می‌کنند تاثیرات مخرب بیشتری داشته و پس از استفاده طولانی مدت باعث بروز کمردرد و زانودرد میشود.
یکی از موضوعاتی که در دو دهه اخیر مورد انتقاد شدید پزشکان ارتوپد قرار گرفته است، عدم تطابق فرم پنچه پا و فرم پنجه کفش‌هاست. فرم پنجه کفش‌های معمول، دایروی و قرینه است. این در حالی است که فرم پنجه‌ی پا، قرینه نیست. به این ترتیب پنجه پا برای جاگیری در کفش، جمع شده و انگشت شست پا به سمت سایر انگشتان متمایل میشود. این اتفاق موجب بروز ناهنجاری‌هایی مثل هالوکس والگوس شده و در طولانی مدت موجب از دست رفتن تعادل بدن میشود.
درباره کفش های برفوت بیشتر بخوانید: کفش برفوت (barefoot) چیست؟
کفش ناسالم همچنین موجب به هم خوردن توزیع متعادل وزن بدن میشود. در اثر توزیع نامتوازن وزن، فشار مضاعفی به مفاصل و عضلات می‌آید که باعث آسیب رسیدن به زانو و کمر خواهد شد. این موضوع در کفش‌های پاشنه‌بلند زنانه شدت بیشتری دارد. هر چه پاشنه کفش بلندتر باشد آسیب آن به سیستم حرکتی بدن بیشتر است.
بیشتر بخوانید: آسیب های کفش پاشنه بلند زنانه
عوامل زیادی در ساختار کفش وجود دارند که هر یک می‌توانند اثرات مختلفی بر آناتومی پا گذاشته و موجب تغییرات مثبت یا منفی در سلامت پا شوند. با پوشیدن کفش سالم و استاندارد میتوان از قلب دوم بدن به خوبی محافظت کرد.